Nguyên nhân gây mất ngủ và cách tự chẩn đoán, kiểm tra mất ngủ

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin về nguyên nhân gây mất ngủ, cách tự chẩn đoán và phương pháp kiểm tra mất ngủ. Một trong những nhu cầu lớn nhất của con người trong cuộc sống là nhu cầu ngủ. Tuy nhiên, mất ngủ có thể khiến bạn không ngủ ngon giấc, gây căng thẳng và ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt hàng ngày. Hãy ghi nhớ kỹ thông tin về mất ngủ và hy vọng nó sẽ giúp ích cho bạn trong việc giải quyết vấn đề này.

Nguyên nhân gây mất ngủ

Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng mất ngủ. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây mất ngủ.

1. Căng thẳng

Một trong những nguyên nhân gây mất ngủ là căng thẳng. Căng thẳng là điều mà chúng ta có thể gặp phải hàng ngày và có thể khiến mỗi người cảm thấy lo lắng, tức giận, bối rối, buồn bã và bất an. Căng thẳng được biết đến là một trong những nguyên nhân chính gây ra chứng mất ngủ.
 
Căng thẳng có thể gây ra sự mất cân bằng về thể chất và tinh thần, dẫn đến các vấn đề về chất lượng và số lượng giấc ngủ. Căng thẳng khiến cơ thể giải phóng các hormone như cortisol, vốn có thể có lợi cho chúng ta trong thời gian ngắn, nhưng nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
 
Để phòng ngừa hoặc điều trị chứng mất ngủ, việc kiểm soát căng thẳng là cần thiết. Tập thể dục thường xuyên, thiền định, kỹ thuật thở, thái độ tích cực đối với những gì đang diễn ra, các mối quan hệ xã hội có thể giúp đỡ, nghỉ ngơi thường xuyên… có thể giúp bạn kiểm soát căng thẳng.

2. Trầm cảm

Trầm cảm cũng là một trong những nguyên nhân gây mất ngủ. Trầm cảm thường gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, cảm giác nặng nề, chán nản, mất năng lượng… và nếu tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến mất ngủ.
 
Về mặt thần kinh học, trầm cảm có thể do nhiều yếu tố gây ra. Bao gồm căng thẳng thường ngày, sự mất cân bằng hóa học trong não, yếu tố di truyền, thay đổi lối sống, các bệnh lý về thể chất...
 
Trầm cảm và mất ngủ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Mất ngủ do trầm cảm thường biểu hiện ở việc khó đi vào giấc ngủ và chất lượng giấc ngủ kém. Ngược lại, mất ngủ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của trầm cảm. Sự tương tác này là một trong những yếu tố cần được xem xét trong kế hoạch điều trị cho những người bị trầm cảm và mất ngủ.
 
Nếu bạn đang gặp phải cả trầm cảm và mất ngủ, điều quan trọng là bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia và nhận được điều trị phù hợp, bao gồm cả thuốc men và liệu pháp hành vi nếu cần thiết.

3. Bệnh lý về thể chất

Mất ngủ thường liên quan đến lối sống hàng ngày hoặc các yếu tố tâm lý của cá nhân, nhưng đôi khi nó cũng có thể do các bệnh lý về thể chất gây ra.

Đau nhức: Đau mãn tính hoặc các điều kiện bất lợi về môi trường (ví dụ: thời tiết nóng bức, môi trường ồn ào) có thể gây cản trở giấc ngủ.
Các vấn đề về hô hấp: Nếu bạn bị các vấn đề về hô hấp như ngưng thở khi ngủ, viêm phế quản, hen suyễn… có thể khiến bạn khó thở và bị gián đoạn giấc ngủ.
Bệnh tim mạch: Các bệnh lý về tim mạch như bệnh tim, huyết áp cao, suy tim… có thể làm tăng nhịp tim hoặc huyết áp vào ban đêm, gây cản trở giấc ngủ.
Rối loạn nội tiết: Các vấn đề về tuyến giáp, bệnh tiểu đường… có thể có mối liên hệ trực tiếp với giấc ngủ.
Các vấn đề về tiêu hóa: Trào ngược dạ dày, viêm thực quản… có thể khiến thức ăn hoặc dịch vị trào ngược lên thực quản khi nằm xuống, gây cản trở giấc ngủ.

Trong trường hợp mất ngủ do các vấn đề về thể chất gây ra, việc điều trị các bệnh lý này có thể giúp giảm nhẹ hoặc loại bỏ các triệu chứng. Ngoài ra, cần phải xem xét cả các yếu tố tâm lý cùng với các vấn đề thể chất, do đó, tham khảo ý kiến của chuyên gia để xác định phương pháp điều trị tối ưu là điều rất quan trọng.

4. Thuốc

Mất ngủ có thể xảy ra khi bạn gặp vấn đề về giấc ngủ, và thuốc là một trong những nguyên nhân phổ biến có thể gây ra vấn đề này. Thuốc có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ theo nhiều cách khác nhau.
 
Một trong những loại thuốc phổ biến nhất là thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương, loại thuốc này làm giảm hoạt động của sóng não, dẫn đến buồn ngủ. Các loại thuốc này bao gồm thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu… Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng và số lượng giấc ngủ, và việc sử dụng lâu dài có thể gây ra các vấn đề khác.
 
Một loại thuốc khác là thuốc kích thích. Các loại thuốc này kích thích hệ thần kinh trung ương, có thể gây cản trở giấc ngủ. Các loại thuốc này bao gồm caffein hoặc nicotine. Các loại thuốc này có thể gây ra rối loạn giấc ngủ tạm thời.
 
Cuối cùng, một số loại thuốc không ảnh hưởng đến giấc ngủ nhưng được sử dụng để làm giảm các triệu chứng của bệnh lý tiềm ẩn có thể gây ra rối loạn giấc ngủ. Các loại thuốc này bao gồm steroid, thuốc giảm cân…
 
Thuốc chỉ là một trong những nguyên nhân gây mất ngủ, và không phải ai dùng thuốc đều bị mất ngủ. Tuy nhiên, nếu bạn gặp vấn đề về giấc ngủ sau khi sử dụng thuốc, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để tìm cách giải quyết.

5. Yếu tố môi trường

Mất ngủ có thể do nhiều yếu tố gây ra. Trong số đó, yếu tố môi trường đóng vai trò rất quan trọng.

Tiếng ồn: Tiếng ồn xung quanh có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ. Đặc biệt, nếu bạn sống ở thành phố ồn ào, tiếng ồn có thể kéo dài cả đêm và khiến bạn khó ngủ.
Ánh sáng: Ánh sáng từ đèn trong phòng hoặc đèn đường vào ban đêm có thể ức chế việc sản xuất melatonin, do đó gây cản trở giấc ngủ. Để giảm thiểu ảnh hưởng của ánh sáng, bạn nên ngủ trong phòng tối và sử dụng rèm cửa để che chắn ánh sáng.
Nhiệt độ: Nếu nhiệt độ không phù hợp, chất lượng giấc ngủ có thể bị ảnh hưởng. Nếu ngủ trong phòng quá nóng, bạn sẽ đổ mồ hôi nhiều, dẫn đến chất lượng giấc ngủ kém. Ngược lại, nếu ngủ trong phòng quá lạnh, nhiệt độ cơ thể sẽ giảm xuống, cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Giường và gối: Nếu giường hoặc gối không thoải mái, chất lượng giấc ngủ có thể bị ảnh hưởng. Do đó, bạn nên sử dụng giường và gối thoải mái.
Thú cưng: Nếu thú cưng ngủ cùng bạn, chất lượng giấc ngủ có thể bị ảnh hưởng. Thú cưng có thể chạy nhảy hoặc tạo ra tiếng động, gây cản trở giấc ngủ, vì vậy tốt nhất là bạn nên cho chúng ngủ ở một phòng khác.
Môi trường phòng ngủ: Nếu phòng ngủ bừa bộn hoặc có mùi khó chịu, chất lượng giấc ngủ có thể bị ảnh hưởng. Do đó, bạn nên giữ phòng ngủ sạch sẽ và thông thoáng.

6. Thói quen sinh hoạt

Mất ngủ là tình trạng gặp khó khăn khi ngủ hoặc duy trì giấc ngủ. Thói quen sinh hoạt là một trong những nguyên nhân gây ra chứng mất ngủ.
 
a. Làm việc quá giờ và thiếu thói quen sinh hoạt đều đặn
Những người lao động thường xuyên làm việc quá giờ và không duy trì được thói quen sinh hoạt đều đặn, điều này ảnh hưởng đến giấc ngủ. Duy trì thói quen sinh hoạt đều đặn giúp hình thành thói quen ngủ tự nhiên.
 
b. Thời gian sử dụng màn hình tăng lên
Thời gian sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, máy tính bảng… tăng lên là một trong những nguyên nhân gây mất ngủ. Các thiết bị này phát ra ánh sáng xanh, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Để giảm thời gian sử dụng màn hình và cải thiện chất lượng giấc ngủ, tốt nhất là bạn nên tắt hết các thiết bị này trước khi ngủ 1 tiếng.
 
c. Sử dụng quá nhiều caffein và rượu
Caffein và rượu là một trong những nguyên nhân gây mất ngủ. Caffein kích thích hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến giấc ngủ, còn rượu làm giảm chất lượng giấc ngủ. Do đó, bạn nên hạn chế sử dụng caffein và rượu.
 
d. Thiếu vận động
Nói chung, việc thiếu vận động có ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ. Tập thể dục đủ giúp tăng cường sức khỏe thể chất và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
 
e. Chế độ ăn uống không điều độ
Không tuân thủ giờ giấc ăn uống hoặc ăn quá nhiều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ. Ngoài ra, ăn quá nhiều sẽ khiến cơ thể tiêu hao năng lượng trong quá trình tiêu hóa, làm cản trở giấc ngủ. Bạn nên duy trì chế độ ăn uống điều độ và cân bằng.

Kết luận

Mất ngủ là một rối loạn giấc ngủ phổ biến có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của bạn. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra mất ngủ, nhưng điều quan trọng là bạn cần trao đổi với chuyên gia y tế để xác định phương pháp điều trị tốt nhất. Bạn có thể thử áp dụng những lời khuyên ở trên để tự chẩn đoán chứng mất ngủ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn, bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia.